Algemeen
In het kader van het MSC-managementplan is de vistijd in de weken 9 en 10 voor ons beperkt tot 24 uur per week of, gestapeld in één week, 42 uren voor beide weken. We kiezen voor het laatste, omdat we dan nog een heel klein beetje vistijd hebben en dus iets meer kans op enig resultaat. De garnalenprijzen stijgen tot gemiddeld ruim 13 euro per kilogram, zodat de kans op een positief visreisje van slechts 42 uren aanwezig is.
Op maandag 4 maart vertrekken we om 10.00 uur uit Cuxhaven om te cruisen naar Helgoland, om vanuit daar de visreis aan te vangen. De UK 77, met de in Tollebeek woonachtige Stijn de Vries als schipper, stoomt met ons mee richting de ‘rode rots’. We komen hier om ongeveer 14.00 uur aan, en na een korte stop in de haven vangt onze visreis voor deze week aan. We stomen richting het Diepe Gat om daar uit te zetten. Het water is lekker aan de kleur en na een kort trekje komt er een klein boxje, dikke garnalen boven.
Verboden visbestekken
In de schemering vissen we west in, om op de 20 meterkant de nacht uit te vissen. Westelijk hiervan ligt een zeer groot MPA, een voor de visserij gesloten gebied. In dit gebied, buiten de 20 meter, liggen een paar goede visbestekken, zoals de ‘Bananenbankjes’ en het ‘Aambeeld’, die we nu niet meer mogen bevissen, wat een aderlating is voor de garnalenvisserij. Eigenlijk zijn we bijna het gehele visgebied ten noorden van Helgoland en west van de 20 meter dieptelijn kwijtgeraakt aan windparken en MPA’s, wat volgens mij mede gezorgd heeft voor de matige vangsten in de afgelopen maanden.
Ook de MPA ten westen van de Amrumbank is zeer ongelukkig gesitueerd. Lastig voor de visserij, maar ook een onnozele keuze vanuit ecologisch perspectief, omdat de natuurwaarde meer op de Amrumbank ligt en niet ten westen of ten oosten hiervan.
Als je beperkt bent in vistijd, zoals nu, moet je als visserman zorgen dat je de beschikbare uren zo goed mogelijk benut en zo weinig mogelijk verloren uren hebt. 42 uren vissen houdt voor ons in dat we om 08.00 uur op woensdag 6 maart weer in de haven moeten zijn. Omdat de nachten beter zijn, stomen we, na nog enkele dagtrekken bij het Diepe Gat, richting de stenen en het Krijt van Helgoland, om daar de nacht uit te vissen. Hier kunnen we nog een paar trekken doen voor 40 à 50 kilo per trek, zodat we al met al een dikke 500 kilo in het ruim hebben staan als we om 08.00 uur de haven van Helgoland weer binnenlopen en de visreis afsluiten. Hier wachten we een aantal uren om met een gunstig tij de Elbe op te varen, richting Cuxhaven. ‘s Avonds kunnen we nog lossen in een vrachtwagen van Visser en na een goede nachtrust bunkeren we de volgende ochtend de gasolietanken weer vol en stappen daarna in de kotterbus richting huis. Met garnalenprijzen van 14,30, 12,65 en 12,30 euro per kilo voor de verschillende soorten en een MSC-bonus (€0,25 per kilo) van Kegge wordt het nog wel een weekje.
Bemanningsregeling
Vanuit het kantoor van de Nederlandse Vissersbond ben ik door Andrea Ras gevraagd of ik op donderdag 7 maart aanwezig kan zijn bij een overleg met het ministerie van I&W over de opname in de ‘Regeling Bemanning Zeeschepen’ van de huidige 12-uurs en 48-uurs vrijstellingen. Omdat we mooi op tijd zijn die donderdag, lukt het mij om op tijd in Urk te zijn. Naast Andrea zijn ook Amerik Schuitemaker namens de NVB en Addy Risseeuw namens de mosselsector aanwezig. Vanuit I&W en IL&T zijn in totaal vijf personen aanwezig, waaronder IL&T-inspecteur Martin Winkelman als ‘man van de praktijk’. Dit overleg was eigenlijk de afrondende fase, terwijl ik verwacht had dat er nog ‘iets te halen’ was.
In de definitie van een garnalenkotter stond een voortstuwingsvermogen van minder dan 750 kW. Ik gaf aan dit niet juist te vinden, omdat het voortstuwingsvermogen van een garnalenkotter maximaal 221kW mag zijn. I&W wil dit eigenlijk niet wijzigen, omdat het maximale motorvermogen al in de GV-of GK vergunningen staat. Afwachten wat I&W gaat doen, maar het zal zeer slordig zijn om deze fout in de omschrijving van een garnalenkotter te laten staan.
Ook vraag ik om verruiming van de 48-uursregeling naar 72 uur; hierbij verwijzend naar een onderzoek over het maximaal aantal visuren met twee bemanningsleden in relatie tot veiligheid en verantwoord vissen, dat een aantal jaren geleden heeft plaatsgevonden op de ZK 2. Dit onderzoek is bekend bij inspecteur Martin Winkelman, maar waarom er toentertijd gekozen is voor 48 uur in plaats van 72 uur is niet bekend. Het zal goed zijn de resultaten van dit onderzoek nog op te zoeken en zo nodig een vervolgonderzoek op te starten om, indien mogelijk, de vistijd uit te breiden tot 72 uur, om op deze manier de mogelijkheden van de garnalenvissers te verruimen en de onrust die controles veroorzaken af te doen nemen. Vanuit I&W wordt aangegeven dat uitbreiding van uren waarschijnlijk moeilijk gaat worden, omdat dit in conflict kan komen met andere regel- en wetgeving betreffende bemanningseisen. Echter, een aanvullend onderzoek is nooit verkeerd vindt ook I&W. De ontwikkelingen gaan door, ook in de scheepvaart. Hier wordt ook al gesproken over schepen zonder bemanning en autonoom varende vaartuigen, dus waarom niet ‘een mannetje minder’ in de visserij?
Onderweg naar het kantoor van de NVB krijg ik het bericht door dat de inspanningsbeperkende maatregelen voor de MSC-garnalenvissers met ingang van maandag 11 maart zijn ingetrokken. Voor aanvang van het overleg met I&W kan ik met Amerik Schuitemaker, die namens de Nederlandse garnalensector veel werk verzet binnen het MSC-garnalentraject, de afgelopen periode bespreken. Duidelijk is dat vooral de bepaling van de LPUE-waarden herzien zullen moeten worden wil het MSC draagvlak houden onder de garnalenvissers uit Nederland, Duitsland en Denemarken.
Stamppot
Op maandag 11 maart kunnen we weer los!! Het weekend was nogal wat roezemoezig, zodat we in de loop van de middag uitvaren voor een nieuwe visreis. We hadden de boel gesjord en de klossen in de haken, om al slingerend richting de visgronden te varen.
Alfred begint om een uur of vijf met de kost: stamppot mous (boerenkool) met spek en worst. Na drie kwartier roept Alfred dat we kunnen eten. Als ik m’n bord vol schep en het bord even loslaat op het aanrecht, komt er een extra dikke golf die zorgt dat m’n bord van het aanrecht vliegt, zodat de mous bij de plinten omhoog ligt en het bord in honderd stukken versplinterd op de grond ligt. Ik reageer net als ‘Kapitein Haddock’ uit Kuifje, maar besef al snel dat deze reactie niets oplevert. Opruimen dan maar en het nieuwe bord stevig vasthouden tijdens de maaltijd!
Om 19.45 uur zetten we uit bij het Diepe Gat, en hier blijven we de gehele nacht ook vissen. Langzamerhand neemt de wind en daarmee ook het geslinger af en wordt het zicht bij het aanbreken van de dag minder en minder tot ongeveer 50 meter. We liggen in een vlootje van wel 30 schepen, waarvan een stuk of vijf zonder AIS varen. Dit is lastig, omdat je dan niet weet welke kotter je moet aanspreken als je in elkaars nabijheid bent, terwijl het een kleine moeite is om de AIS aan te zetten en op deze manier de veiligheid te vergroten.
We blijven wat in de buurt van het Diepe Gat en de Amrumbank vissen voor twee of drie kisten per trek. Later in de week, als de vangsten wat afnemen, zoeken we een ander bestek richting de Kompasroos en de Kleine Bankjes. Alfred heeft intussen overleg met Peter van de visafslag in Harlingen over de plek en tijdstip van het lossen. We kunnen op zaterdag lossen in Havneby, waar een vrachtwagen van de Rousant de vangst van meerdere schepen (ZK 5, ZK 14, ZK 37, WR 71 en WR 112) voor de afslagen in Zoutkamp, Lauwersoog en Harlingen zal laden. Een staaltje slimme, gecombineerde logistiek, die zorgt dat de ecologische footprint van deze MSC-garnalen extra laag is.
Na het nazien van de netten, het verversen van de Scania-hoofdmotor, het tanken van gasolie bij de selfservice van Hanstholm Havn Olieforsyning en een goede nachtrust, vertrekken we de volgende morgen weer naar zee. We zetten uit bij de ‘Katwijker’ en vissen hier een paar trekken heen en weer. Het water is dik en de vangst is ongeveer 60 kilo, en als het donker wordt vissen we de kant uit richting de Odas. Hier is de vangst zelfs nog iets beter, zodat we hier de nacht uitvissen. De volgende dagen laten een ander beeld zien, zodat we langzamerhand al vissend wat zuidelijk afzakken, om na nog een trek bij het Vortraptief op donderdagmorgen naar Cuxhaven te stomen om daar ruim 1.600 kilo garnalen te lossen.
Kopje onder
Week 13 begint voor mij niet echt geweldig. Alfred is maandagochtend net na middernacht bij mij en na een vlotte reis kan ik om 03.00 uur de touwen losgooien. Ik ben aan de voorkant van het schip, via de trap, de havenmuur opgeklommen en omdat het schip intussen iets naar achteren is gedreven, krijg ik het plan om via de bakboordsgalg en het achtertui op de bolder en dan aan boord te stappen.
Het plan is goed, waarbij ik ben uitgegaan van de lenigheid die ik altijd heb gehad. Deze lenigheid is echter wel iets afgenomen. Want tijdens mijn actie lig ik binnen een paar seconden tussen de wal en het schip, kopje onder in de Neue Fischereihafen. Gelukkig ziet Alfred mij en staat de schroef niet in z’n werk, zodat ik binnen een paar tellen weer aan boord sta.
We schutten eerst, voordat ik uit de kleren ga, onder de scheepsdouche stap en droge kleren aantrek. Het natte spul hang ik in de machinekamer om te drogen en eenmaal op de Elbe houd ik de eerste wacht, terwijl Alfred de kooi in duikt.
We zetten maandagochtend uit aan de zuidkant van de Amrumbank en de eerste vangst valt niet tegen. Na een etmaal vissen hebben we ruim 400 kilo in het ruim staan, maar als op dinsdag de wind gedraaid is in oostelijke richting wordt het beeld geheel anders. De vangst neemt fors af en het wordt schrapen. En wat we ook proberen, het wordt er niet beter op.
Omdat onze klossen nu echt slijtage beginnen te vertonen en er bij de TDL te Lauwersoog twee strengen nieuwe klossen voor ons klaar liggen, besluiten we donderdagochtend 28 maart west in te stomen, zodat we, na nog een nachtje te hebben gevist benoorden de Waddeneilanden, bij de visafslag van Lauwersoog kunnen lossen en daarna de klossen kunnen vervangen. Al met al kunnen we nog een dikke 1.250 kilo aan de wal zetten, zodat we met de huidige garnalenprijs weer een mooie besomming kunnen bijschrijven.
Mooie besomming nodig
Deze mooie besommingen zijn ook wel nodig, want 2023 was nou niet bepaald een geweldig jaar en ook 2024 is tot dusver niet positief gebleken. De toekomst voor met name de garnalenvisserij is zeer onzeker, waarbij er flinke investeringen nodig zullen zijn om te kunnen voldoen aan allerlei opgelegde eisen, zodat we kunnen blijven vissen. Subsidies zijn mooi bij het doen van investeringen, maar zoals al is gebleken is het niet altijd zeker dat toegezegde subsidies daadwerkelijk worden uitgekeerd.
Daarnaast is het onzeker wat de uitkomst zal worden als de nu geldende gedoogbeschikking voor de garnalenvisserij wordt onderworpen aan het oordeel van een rechter, zodat van het ene op het andere moment het afgelopen kan zijn met de garnalenvisserij in de Nederlandse Natura 2000-gebieden. De nieuwe aanvraag voor een Wnb-vergunning per 01-01-2024 moet circa 1 juni 2024 gereed zijn. Hieraan wordt momenteel hard gewerkt door onze organisaties, maar er moeten nog diverse hordes worden genomen.
Onze toekomst is en blijft ongewis en veel zal afhangen van de politieke wind die er gaat waaien in Nederland en Europa, maar ook van de willekeur van een rechter en ook van onze bestuurders. Deze bestuurders zullen vol aan de bak moeten om ons enig perspectief voor de toekomst te geven. Een van hen, Vissersbondvoorzitter Johan Nooitgedagt, beschrijft zichzelf in een artikel in ‘Friesland Post’ als een ‘’loods die schepen langs lastige klippen navigeert”. Klippen genoeg voor de garnalenvissers, en nu maar hopen dat we de juiste loods aan boord hebben.
Henk Buitjes, ZK 37
henkbuitjeszk37@online.nl
